Spis treści
- Wielkanoc w Ukrainie. "W domu musiała być cisza"
- Szwedzi rozpalają ogniska
- Jak Kolumbia świętuje Wielkanoc?
- Wielkanoc w Szkocji
Wielkanoc w Ukrainie. "W domu musiała być cisza"
Na początek zaglądamy do naszych sąsiadów, do Ukrainy. Tam ważne są nie tylko same potrawy, ale też przygotowania do Wielkanocy:
- Ten czwartek przed Wielkanocą nazywany jest „czystym czwartkiem”. Wtedy trzeba posprzątać u siebie w domu, żeby było czysto. To jest też dzień, w którym moja babcia gotowała taki największy symbol Wielkanocy w Ukrainie, czyli paschę. To jest tradycyjne wielkanocne ciasto, jest podobne do babki. Często jest ozdabiane krzyżem - mówi nam ukraińska dziennikarka Marta Radio. Jak dodaje, w trakcie szykowania paschy, w domu zawsze musiała być cisza. Tak by nie przeszkadzać w gotowaniu. Ale przygotowania obejmują nie tylko szykowanie potraw…
- W niektórych częściach Ukrainy trzeba myć się w wodzie z monetami. To ma przynieść szczęście i zdrowie na cały przyszły rok. U siebie w domu malowaliśmy też pisanki, zazwyczaj robiliśmy to już w czwartek lub sobotę.
Pisanki maluje razem cała rodzina, a technika ich ozdabiania przekazywana jest z pokolenia na pokolenie. W Ukrainie – podobnie jak w Polsce – szykuje się koszyczki wielkanocne. Co do nich trafia? - Pascha, jajka, mogą to być zwykłe ugotowane, ale zazwyczaj są to pisanki ręcznie malowane. Oprócz tego wkładamy też mięso, chrzan, sól, masło i ser.
Każdy z tych produktów ma swoją symbolikę. Gdy koszyczek zostanie już poświęcony, wkładana jest tam zapalona świeczka. W wielkanocny poranek cała rodzina siada do wspólnego śniadania: - Rozpoczyna się specjalną grą, która nazywa się bitwą jajek. Polega to na tym, że każdy wybiera jedno ugotowane jajko i stuka się nim z innymi. Wygrywa ten, którego jajko nie pęknie. Ten kto wygrał, będzie miał szczęście przez cały rok.
Po śniadaniu i zabawie, Ukraińcy spotykają się przed cerkwiami, gdzie śpiewają wspólne świąteczne pieśni, tzw. hajiwki. W Wielkanoc mieszkańcy odwiedzają też groby bliskich. W Ukrainie – podobnie jak w Polsce – Poniedziałek Wielkanocny to… śmigus dyngus, czyli oblewanie się wodą.
Szwedzi rozpalają ogniska
W Szwecji Wielkanoc obchodzona jest niezwykle kolorowo i oczywiście smacznie. Przygotowania do tych wspólnych chwil przy stole ruszają już w czwartek przed Niedzielą Wielkanocną. Dużą wagę przywiązuje się do ozdób i barw – mówi nam Agnieszka Maciaszczyk, Polka od lat mieszkająca w Szwecji: - Dekoracje i symbole wielkanocne są kolorowe i wiosenne. Królują barwy żółty, zielony i fioletowy. Bardzo popularne są gałązki brzozowe, czyli påskris, które ozdabia się piórkami w różnych barwach. W domach często można zobaczyć figurki kurczaczków påskkycklingar, zajączków i oczywiście jajek, symboli nowego życia.
Szwecja wypełniona jest pogańskimi zwyczajami, które mają swoje odbicie również w Wielkanocy. Doskonale widać to w Wielki Czwartek: - Wielkanocne wiedźmy - påskkärringar- to jeden z ciekawszych zwyczajów! W Wielki Czwartek dzieci, zwłaszcza dziewczynki, przebierają się za „wiedźmy wielkanocne” – zakładają chustki na głowy, malują piegi i chodzą od domu do domu, rozdając własnoręcznie wykonane kartki wielkanocne w zamian za słodycze. To trochę jak Halloween, tylko w wielkanocnym wydaniu. Zwyczaj ma swoje korzenie w dawnych wierzeniach. Wierzono, że w Wielki Czwartek wiedźmy odlatują na sabat na górze Blåkulla.
Na jakie potrawy stawiają Szwedzi? - Nie ma tutaj tradycji wielkiego postu, więc Wielkanoc to po prostu okazja do spotkań przy stole. Na świątecznym menu królują jajka na twardo, często malowane, ale tylko farbami albo ozdabiane naklejkami Szwedzi niestety nie znają sposobów ozdabiania jak my i często znajomi czekają aż przyjdą na kawę i zobaczą kolejną kraszankę w naszym domu, bo ja jeszcze skrobię je w różne wzory. Są też śledzie w różnych marynatach, łosoś – wędzony, marynowany lub pieczony, w każdej postaci byle było dużo. Prinskorv, czyli małe kiełbaski i köttbullar, klopsiki. Czasem pojawia się jagnięcina, choć nie jest aż tak popularna. Do tego påskmust – gazowany napój o korzennym smaku, bardzo podobny do świątecznego julmust, trochę jak nasz kwas chlebowy ale dużo smaczniejszy. I oczywiście dużo słodyczy! Dzieci dostają kartonowe jajka påskägg wypełnione cukierkami i czekoladą.
Szwedzi w czasie Świąt Wielkanocnych rozpalają też ogniska – dodaje Agnieszka: - W zachodniej Szwecji istnieje tradycja wielkanocnych ognisk påskeldar, a w niektórych miejscach strzela się petardami. To nawiązanie do dawnych wierzeń, według których hałas miał odstraszać złe duchy i oczywiście wielkanocne wiedźmy!
Wielu Szwedów w czasie świąt stawia też na wyjazdy do domków letniskowych lub na narty.
Jak Kolumbia świętuje Wielkanoc?
W Polsce jesteśmy przyzwyczajeni do święconki, babki wielkanocnej, żurku i kolorowych ozdób. Ale świąt w takim wydaniu nie znajdziemy już w bardziej odległej części świata. W Kolumbii Wielkanoc wygląda zupełnie inaczej. Co dla Polaków, którzy właśnie tam postanawiają spędzać świąteczny czas, może być sporym zaskoczeniem. Nie ma tu koszyczków wielkanocnych, czy wspólnego, rodzinnego śniadania. Dużą wagę przywiązuje się za to do Wielkiego Tygodnia, poprzedzającego samą Niedzielę Wielkanocną - opowiada nam Jessica Surdel, która mieszka w Kolumbii: - Tutaj najbardziej spektakularnym dniem jest Niedziela Palmowa. I to ona właśnie rozpoczyna ten uroczysty czas w Kolumbii. Ludzie przychodzą do kościołów z prawdziwymi liśćmi palmy.
Co ciekawe, msze odprawiane są wówczas nie tylko w kościołach, ale też... w centrach handlowych. Na ulicach odbywają się procesje: - Największe procesje w Kolumbii odbywają się w takich miastach jak Popayán. Ale miasta w tym czasie głównie zamierają. W Wielki Piątek nie je się mięsa, panuje cisza.
Kolumbijczycy stawiają na duchowe wyciszenie: - Sama Niedziela Wielkanocna nie jest tak celebrowana jak w Polsce. Nie jest dniem rodzinnym, z rodzinnym śniadaniem. Jest to raczej takie spokojne zakończenie intensywnego tygodnia.
Na jakie potrawy wielkanocne stawiają Kolumbijczycy? - W Kolumbii nie ma typowego menu wielkanocnego tak jak w Polsce. Podczas Wielkiego Tygodnia wiele osób rezygnuje z mięsa i zamiast niego wybiera ryby, i owoce morza. Popularnymi daniami są zupa rybna, smażona ryba podawana z ryżem, na Karaibach ryż z kokosem i przeróżne potrawy z krewetkami.
Kolumbijczycy wykorzystują święta do tego, by wyjechać i po prostu się zrelaksować.
Wielkanoc w Szkocji
Happy Easter, czyli Wielkanoc po szkocku! Podobnie jak w Polsce, również na Wyspach jest to bardzo ważne święto. Wypełnione kolorami i pisankami, a upominki przynosi zając. Wiele potraw skupionych jest wokół jajek. Mieszkańcy stawiają na tradycję – mówi nam Zofia Łobocka, Polka mieszkająca w Szkocji: - Tradycyjne Święta Wielkanocne obchodzi się z rodziną. Wiele osób lubi chodzić do kościoła, ponieważ Szkocja to kraj katolicki. Popularne jest malowanie i dekorowanie jajek, ale nie święci się ich w kościele tak jak w Polsce.
Szkoci lubią też wielkanocną zabawę: - Jeżeli dopisze pogoda, o co w Szkocji jest niestety bardzo ciężko, tradycyjne jest toczenie jajek. Rodziny szukają łagodnych pagórków, z których toczą pisanki i patrzą, czyja pisana stoczy się najdalej bez pęknięcia.
W naszym kraju w Niedzielę Wielkanocną najważniejsze jest śniadanie. Ale Szkoci stawiają na rodzinny i bogaty w pyszne potrawy obiad: - W Niedzielę Wielkanocną przyrządzana jest jagnięcina, czasem jest to też dziczyzna. Słodkości na święta też nie brakuje, bardzo popularne jest ciasto pełne owoców i przypraw. Pokryte jest marcepanem, układa się na nim jedenaście kulek, które mają symbolizować Apostołów. Bez Judasza.
W Szkocji śniadanie wielkanocne to przede wszystkim smaczne, słodkie bułeczki, które również cieszą się dużą popularnością.
